Moated site.
Functie: | Wonen |
Ouderdom: | Volle en Late Middeleeuwen (1000-1500) |
Een omgracht huis is, in het bijzonder, een laatmiddeleeuws huis met een weerbaar uiterlijk.
In de literatuur bestaat discussie over de definitie van een moated site. Deze spitst zich vooral toe op de vraag of kastelen en omgrachte boerderijen ook tot deze categorie behoren, of dat enkel niet verdedigbare huizen als moated site moeten worden beschouwd. Vanwege statusoverwegingen omgrachtten veel rijke boeren, maar ook de lagere adel, hun bestaande boerderijen of huizen in de Late Middeleeuwen (vanaf 1300) met een gracht, waardoor het een weerbaar uiterlijk kreeg (maar feitelijk niet had). Deze omgrachting fungeerde als drinkplaats voor het vee, maar had ook prestigeoverwegingen. In de gracht konden bijvoorbeeld zwanen worden gehouden. De ‘zwanedrift’ was eertijds voorbehouden aan de echte adel. Qua architectuur sluiten de moated sites nauw aan bij de verdedigbare kastelen uit die tijd. De ‘echte’ moated sites onderscheiden zich duidelijk van die van boerderijen omdat het omgrachte terrein veel kleiner is.
Omgrachte huizen vinden we in heel het land, maar met sterke regionale verschillen. Veel moated sites vinden we bijvoorbeeld in Groningen, Friesland, Overijssel, oostelijk Gelderland en Brabant, maar ze zijn zeldzaam in Drenthe en Limburg. Andere benamingen zijn slotje en schrans. Ook vertonen veel spijkers (losstaande voorraadschuur, voornamelijk voor graan) de karakteristieken van een moated site. Een begraven hofstad wordt soms ook als moated site beschouwd, maar binnen deze definitie is dat onjuist, omdat een begraven hofstad vaak wel een verdedigbare functie bezat en daarmee als een kasteel moet worden beschouwd.