Overzicht leestekens
Aanwas Aanwas is een natuurlijke uitbreiding van gronden door aanslibbing in een zee-inham of in de binnenbocht van een stroom. Een variant op de aanwas is de opwas, een zandbank, plaat of schor die midden in een zeearm of rivier ontstaat.
Aardappelkelder Een aardappelkelder is een ondergrondse kelder voor de opslag van aardappelen.
AbschnittsmotteKasteelberg Een abschnittsmotte is een kasteelberg die ontstond door een heuvel los te graven van een helling.
Acces Een acces is een weg of begaanbare terreinstrook, die door een niet-begaanbaar of voor een aanval ongeschikt terrein voert. Voorbeelden zijn wegen, hoge dijken en kaden door moerasgebieden of onderwaterzettingen.
AccespostPost Een accespost is een klein verdedigingswerk of versterkte plaats voor het onder waarneming houden van een verbindingsweg of strategisch belangrijk terreingedeelte.
Arboretum Een arboretum is een botanische tuin, waarin op systematische wijze (loof-)bomen zijn verzameld, voor de wetenschap of als verzamelobject.
Bakhuisje Een bakhuisje is een afzonderlijk gebouwtje bij de boerderij, waarin de boeren hun eigen brood bakten of veevoer kookten.
BalkengatBalkgat Een balkengat is een gegraven poel waarin boomstammen werden gewaterd.
Banpaal Banpalen zijn stenen palen die de grens van het juridisch gebied van een stad weergaven.
Bastion Een bastion is een vijfhoekige gemetselde of aarden uitbouw van de verdedigingsmuur of wal van een vesting, fort of schans, met als doel de wal naar beide zijden te kunnen flankeren.
Batterij Een batterij is een klein formaat schans ter ondersteuning van een fort, een geniedijk of een gedekte gemeenschapsweg.
Beer Een beer is een stenen, gemetselde dam in de gracht van een vesting.
Belvedère Een belvedère is een (kunstmatige) verhoging in het landschap, van waaruit men een mooi uitzicht heeft op de omgeving.
Bezandingsgreppel Een bezandingsgreppel is een greppel ontstaan door het winnen van zand.
BiestBies brink Dries Plein Opstal Plaetse Heuvel Ikelheim Een biest is een aan de rand van of in een dorp gelegen open ruimte, die gemeenschappelijk eigendom was van de dorpsbewoners.
Bijenstal Een bijenstal is een plaats waar een imker een aantal bijenkorven of –kasten heeft staan, meestal beschut door een wal en/of afdak en omgeven door voor de bijen aantrekkelijke beplanting (drachtplanten).
Blauwgrasland Blauwgrasland is het armste hooiland (met de rijkste natuurlijke vegetatie).
Bleekveld Een bleekveld is een ruimte, meestal begroeid met gras, waarop textiel wordt uitgelegd om te bleken.
Boenhok Een boenhok is een klein schuurtje aan de waterkant, waarin melkgerei wordt gewassen.
BoerenkuilBoerenkoele Kliendobbe Kluunveen Kluinven Een boerenkuil is een ‘wilde’ verveningput.
Boerenschans Een boerenschans is een omgrachte omwalling waarbinnen de boeren zich zelf en hun vee in veiligheid brachten wanneer er roversbenden of plunderende soldaten rondtrokken. Ook wel genaamd Veldschans, Veeschans.
Boezem boezem, tussenboezem Een boezem is een (gegraven) waterloop of stelsel waterlopen voor de berging van overtollig (polder)water.
Bolle akker akker Een bolle akker is een akker waarbij het midden van de akker hoger ligt dan de randen.
Bollenschuur Een bollenschuur is een opslag en werkruimte voor de bollenkwekers.
BooBo Een boo is een eenvoudige boerderij of ossenstal in een afgelegen weidegebied waar zowel het vee als de zogenaamde booheer of veehoeder een onderdak vond.
BorgBurg Een borg is oud Germaans voor versterkte plaats, kasteel of stad. In Groningen vanaf ± 1500: aanzienlijke woning met bijgebouwen van een Ommelander edelman, meestal ontstaan uit een steenhuis of op de plaats van een steenhuis.
Bosbad Een bosbad is een zwembad
BotenhuisBoothuis Botenhuis Boothuis Een boothuis of botenhuis is een overdekte ligplaats of gebouw voor één of meerdere vaartuigen.
Brandput Een brandput is een verdieping in het terrein, gevuld met water, waar bij brand bluswater gehaald kan worden.
Brandtoren Een brandtoren is een toren ten behoeve van het signaleren van een (bos)brand.
BrinkBies Biest Dries Plein Opstal Plaetse Heuvel Ikelheim Een brink is een aan de rand van of in een dorp gelegen open ruimte, die gemeenschappelijk eigendom was van de dorpsbewoners.
Broeihoop Een broeihoop is een hoop organisch materiaal met als doel rust-, voortplantings- en/ of overwinteringplek voor kleine zoogdieren, reptielen en amfibieën.
Bron Een bron is een plek waar stromend grondwater zich concentreert en (periodiek) aan de oppervlakte komt.
Bron (water) Een bron is diep in de grond geslagen buis, bedoeld om water in op te pompen.
Brongasketels Brongasketels waren een veel voorkomende verschijning in West-Friesland. In sommige delen bevatte het bronwater namelijk methaan, dat als brandstof voor verlichting en kooktoestellen kon dienen. Voor een dergelijke installatie moest een forse heffing aan het polderbestuur worden betaald vanwege de hoeveelheden zout water die de installatie in het polderwater bracht. Daarom schakelden velen na de Tweede Wereldoorlog over op aardgas. [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lijst_van_bouwwerken_in_het_Zuiderzeemuseum]
Brug Een brug is een vaste of beweegbare verbinding voor het verkeer tussen twee punten, die door een water of ook door een droge aardverdieping gescheiden zijn.
Bruinkoolgroeve Een bruinkoolgroeve is een groeve waar bruinkool wordt ontgonnen.
BuitenplaatsHofstede Een buitenplaats is een landhuis of kasteel met bijgebouwen en een park of tuin. De naam buitenplaats vervalt niet als het huis in de loop der tijd is verdwenen of vervangen door een ander gebouw.Een huis of buitenplaats met een hoeveelheid landbouwgrond en bos noemt men een landgoed. Een buitenplaats kan deel uitmaken van een landgoed.
Bunker Een bunker is een algemene, uit het Duits ontleende benaming voor een gevechtsopstelling of onderkomen van doorgaans gewapend beton.
Calvarieberg Een Calvarieberg is een kunstmatig heuveltje waarop een beeldengroep staat die de kruisiging van Christus voorstelt.
Celtic field Een celtic field is een verkaveling van kleine, blokvormige akkertjes uit de IJzertijd. De afzonderlijke akkertjes, die een omvang hadden van circa 35 bij 35 meter, waren omgeven door lage wallen. Die wallen zijn vooral in heide- en bosgebieden nog herkenbaar.
CitadelDwangburcht Dwangkasteel Een citadel is een zelfstandig verdedigbaar vestingwerk, gelegen tegen of binnen een open stad of vesting.
CommiezenhutKommiezenhut grens Een commiezenhut is een onopvallende schuilhut bij een commiezenpad.
CommiezenpadKommiezenpad Een commiezenpad is een pad of weg langs een grens en bestemd voor grensbewaking.
Daliebult Een daliebult is een daliegat die juist iets uitsteekt boven het maaiveld. Waarschijnlijk heeft dit te maken met het aanstampen van het teruggeworpen materiaal, waardoor het minder snel inklonk en oxideerde dan de omgeving. Er is hier kalkrijke klei gewonnen die gebruikt werd voor de verbetering van (nu verdwenen) veenland.
DaliegatDelsleuf Een daliegat is een cirkelvormige depressie waar kalkrijke klei is gewonnen die gebruikt werd voor de verbetering van (nu verdwenen) veenland.
Dam dam Een dam is een kunstmatig lichaam van aarde, steen, turf of rijshout (en tegenwoordig beton of staal), om water te keren of te leiden, of om aanslibbing te bevorderen.
Dijk Een dijk is een opgeworpen wallichaam, dat het land tegen het buitenwater (zee of rivier) moet beschermen of dat een droge passage door nat gebied mogelijk moet maken.
DijkcoupureCoupure Een dijkcoupure is een onderbreking van een dijk voor het verkeer.
Dijkmagazijn Een dijkmagazijn is een aan de dijk gelegen gebouw, waar gereedschappen en materialen opgeslagen zijn.
Dobbe Een dobbe is een al dan niet met water gevulde, soms door een wal omgeven depressie (laagte) in het Nederlandse dekzandlandschap.
Dodenakker Een dodenakker is letterlijk een plaats van begraven, ook wel een begraafplaats. Een kerkhof is eveneens een begraafplaats of dodenakker, maar is (of was) altijd gelegen bij een kerk.
Doline Een doline is een ronde laagte die ontstaan doordat kalkrijk gesteente in de ondergrond oplost.
DonjonWoontoren Een donjon is een wijkplaats, meestal toren, in een burcht of citadel, waarbinnen de verdediger zich kan terugtrekken om de verdediging tot het laatst voort te zetten.
Doodwegdodeweg, dooweg, helweg, lijkweg, noodweg, reeweg Een doodweg is een weg tussen plaatsen waar geen kerkhof aanwezig was en het dichtsbijzijnde kerkhof.
DoolhofLabyrint Dwaaltuin Een doolhof is een vermakelijkheid, die bestaat uit een met beplanting omzoomd pad, dat via een ingewikkeld stelsel van gangen en kamers van buiten naar het centrum leidt, met verwarringbrengende elementen als doodlopende paden.
Drenkelingenhuisje Een drenkelingenhuisje is een klein gebouw voor personen die verdronken en aangespoeld zijn.
DriesBies Biest brink Plein Opstal Plaetse Heuvel Ikelheim Een dries is een aan de rand van of in een dorp gelegen open ruimte, die gemeenschappelijk eigendom was van de dorpsbewoners.
DriftStroot Straat Dreef Overdrift Schapendrift Koeweg Veeweg Veestraat Schaapssteeg Veedrift Heerdgang Een drift is een brede weg waarover het vee naar de weidegebieden (heide, bos of graslandgebieden) gedreven wordt.
Drijftil Een drijftil is een In open water drijvende, begroeide massa plantenresten.
DuinrelDuinbeek Siene Een duinrel is een gegraven watergang in een duingebied waarmee (overtollig) water uit de duinen versneld kon worden afgevoerd, soms met de bedoeling het water buiten het duingebied te gebruiken voor het besproeien van akkers.
Duivelsrooster Een duivelsrooster is een ijzeren rooster bij de ingang van een kerkhof dat voorkomt dat er loslopend vee op het kerkhof komt.
Ecoduct Een ecoduct is een viaduct dat bedoeld is om dieren een weg te laten kruisen.
Eekschillersputje Een eekschillersputje is een kleine kuil waarin eekschillers stonden om niet te hoeven bukken bij het schillen van de eikenstammetjes.
Eendenkooi Een eendenkooi is een plek waar van oorsprong eenden werden gevangen voor consumptie
EendenschietputEendenput Een eendenschietput is een poel of plas die dient als plek voor de eendenjacht.
ElzensingelHoutsingel Een elzensingel is een met elzen beplante strook grond langs een sloot, welke vooral een functie heeft als veekering en eigendomsgrens.
EngAkker Es Enk Kouter Veld Akker Es Enk Kouter Veld Een eng is een aaneengesloten oud bouwlandgebied dat in gebruik is bij verschillende boeren.
Engelse tuinEngelse landschapstuin engelse tuin, engelse landschapstuin, landschapsstijl Een Engelse tuin is een tuin of park die in een bepaalde periode werd aangelegd en bestaan uit bepaalde ruimtelijke kenmerken als slingerpaden, hoogteverschillen, vijvervormen als eindeloze rivieren, solitaire bomen, bosschages langs de randen en bijzondere bouwwerken.
EnkAkker Eng Es Kouter Veld Een enk is een aaneengesloten oud bouwlandgebied dat in gebruik is bij verschillende boeren.
EsAkker Eng Enk Kouter Veld Een es is een aaneengesloten oud bouwlandgebied dat in gebruik is bij verschillende boeren.
Folly Een folly is een romantisch bouwwerk, meestal zonder verdere functie, dat een bepaalde stemming moet oproepen of bijdraagt aan een schilderachtig effect.
Fort Een fort is een zelfstandig, gesloten en naar alle zijden verdedigbaar militair werk. Een fort heeft in de regel geen burgerbevolking
GalgenbergGalgeberg galg Een galgenberg is een heuvel waarop vroeger een galg stond om ter afschrikking de lijken van ter dood veroordeelden ten toon te stellen.
Galgenveld galg Een galgenveld is een terrein waar vroeger een galg stond om ter afschrikking de lijken van ter dood veroordeelden ten toon te stellen.
GeestGaast Een geest is een lang, ovaalvormig bouwland op de strandwallen in de kustzone.
Geluidswal Een geluidswal is een kunstmatig opgeworpen wal, die dient om overlast van verkeerslawaai te verminderen.
Gemaal Een gemaal is een inrichting om een polder te bemalen, zodat het water op het gewenste peil wordt gehouden.
Geniedijk Een geniedijk is een waterkerende dijk die door defensie aangelegd is. De geniedijk had meerdere doelen, zoals het land beschermen na een inundatie. Daarnaast konden troepen op de geniedijk het land verdedigen tegen een aankomend leger.
Geriefhoutbosje Een geriefhoutbosje is een bosje dat door de boer is aangeplant voor eigen gebruik.
Grafheuvel Een grafheuvel is een vaak kleine heuvel die is opgeworpen boven een graf of een aantal graven.
GraftGraaf Hellingknik Een graft is een steilrand, ontstaan door het afspoelen van materiaal vanaf een helling.
Grenspaal/-steen Een grenspaal/-steen is een paal of steen die als grensmarkering dient.
Greppel Een greppel is een smalle en ondiepe uitgraving of sleuf in het land, waarlangs overtollig hemelwater wordt afgevoerd naar de sloten.
Griend Een griend is een cultuurvegetatie die hoofdzakelijk bestaat uit verschillende soorten wilg, die jaarlijks wordt afgesneden (snijgriend), of om de drie à vier jaar tot op de stobbe wordt afgezet (hakgriend). Afzetten is eigenlijk het vlak boven de grond afzagen van stammen die te dik zijn om te snijden.
Groepsschuilplaats bunker Een groepsschuilplaats is een betonnen gebouwtje bedoeld voor soldaten om te in schuilen tijdens artilleriebeschietingen.
Groeve Een groeve is een plek die is ontstaan door delfstoffenwinning en kan zowel aan de oppervlakte als ondergronds worden aangetroffen.
Grot Een grot is een onder het aardoppervlak aanwezige, langs natuurlijke of kunstmatig weg gevormde holte.
Ha-haDroge gracht A-ha Een ha-ha is een verdiepte, droge gracht in een landschappelijk aangelegde tuin.
HaaymeetHaaygrond Haaygemeet Haaimeet Een haaymeet is een akkertje in de binnenduinen omgeven door een laag walletje met daarop doornstruiken (Schurveling).
Hakhout Hakhout is een loofbos, bestaande uit houtgewas dat men niet hoog liet opschieten, maar dicht bij de grond afzette om de stronken weer te laten ontspruiten en de gevormde opslag te kunnen oogsten. Afzetten is het afzagen van het hout.
HankStrang Een hank of strang is een 'dode' rivierarm.
Hanzeweg Een hanzeweg is een van de wegen die de zeven Nederlandse en Duitse Hanzesteden met elkaar verbonden.
HavezateRidderhofstad Een havezate is een riddermatige hofstad of adellijke bezitting waaraan bepaalde rechten verbonden waren.
Heerd Een heerd is het bouwland bij een boerderij.
Heg Een heg (of haag) is een afscheiding van naast elkaar geplaatste struiken.
Heide Een heide is een terrein met een grotendeels uit heidesoorten bestaande vegetatie, gelegen op voedselarme grond.
Heilige putHeilige bron Een heilige put is een put of bron, waaraan de naam van een heilige verbonden is. Een andere betekenis van de heilige put is een put of bron waaraan bijzondere krachten worden toegeschreven.
Hek Een hek is een afscheiding of omheining van verticale, op gelijke afstanden geplaatste en overdwars verbonden palen, staven of spijlen. Een hek is ook het als deur draaibare deel van het hek in bovenstaande zin.
Hennepakker Een hennepakker is een klein, door sloten omgeven en meestal naast de boerderij gelegen perceel, waarop tussen de zeventiende en de negentiende eeuw hennep is geteeld voor de fabricage van touw en zeildoek voor de scheepvaart.
Hennepwerf Een hennepwerf is een opgehoogd stuk grond aan het water, geschikt gemaakt voor de teelt van hennep.
Hessenweg Een hessenweg is een voormalige handelsweg in Oost-Nederland, oorspronkelijk gevolgd door Duitse kooplieden richting Utrecht.
Hoefslagpaal Een hoefslagpaal is een type grenspaal welke onderhoudsvakken van een dijk markeert.
Holle wegGraat Greet Gats Grubbe Een holle weg is een weg met aan beide zijden steile, al of niet begroeide, wanden.
Hollestelle Een hollestelle is een poel op de top een verhoging (stelberg of 'stelle') in buitendijks aan de zee grenzende gebieden als (zoete) drinkwaterbron voor het vee.
Holt Een holt is een hoogopgaand bos op de zandgronden van Drenthe, Overijssel en Gelderland dat door de boeren van een dorpsgebied gemeenschappelijk werd gebruikt voor de productie van bouw- en timmerhout.
Hoogstamboomgaard fruit Groep van tenminste 10 fruitbomen waarvan de vertakkingen op tenminste ca. 1,5-2 meter hoogte zitten, daaronder zit een onvertakte stam, veelal met een grazige ondergrond.
Hooiberg Een hooiberg is een hoge, vaste stapel hooi, als wintervoorraad voor het vee geborgen in een stellage van een tot zes palen. Deze wordt beschut door een kap, die langs de paal of palen op en neer bewogen kan worden, afhankelijk van de aanwezige hoeveelheid hooi.
Hooiland Hooiland is grasland dat vrijwel uitsluitend wordt gebruikt om hooi te winnen.
HooiwegMiedweg, Maatweg Hooiweg, Miedweg, hooi Een hooiweg is een weg die werd gebruikt voor het vervoeren van hooi van de hooilanden naar de boerderij.
Houtakker Een houtakker is een eilandje van ongeveer tweehonderd bij tweehonderd à vijfhonderd meter. Het is beschermd door een eenvoudige beschoeiing en is beplant met inheems hout dat door hakhoutbeheer een dichte haag vormt.
HoutskoolmeilerMeiler Een houtskoolmeiler is een inrichting om hout tot houtskoop te verwerken.
HoutwalWildwal Een houtwal is een door de mens opgeworpen, langgerekte aarden wal met een aaneengesloten beplanting van verschillende houtsoorten. Veelal ligt aan beide zijden een greppel, waardoor het wallichaam steile kanten krijgt.
HuiskampHuiswoerd Een huiskamp is een kamp op de zandgronden, bijvoorbeeld in samenhang met essen.
Hunebed Een hunebed is een oorspronkelijk met aarde toegedekte, uit grote en kleine stenen bestaand grafmonument uit de late Steentijd (Neolithicum), zo’n 5000 jaar geleden.
IJskelder Een ijskelder is een gemetselde, met aarde bedekte en meestal door bomen beschaduwde kelder, die in de winter gedeeltelijk met ijs wordt gevuld en waarin in de zomer voedsel koel gehouden kan worden.
IJzerkuil Een ijzerkuil is een langwerpig gegraven kuil waar in de Middeleeuwen ijzererts (klapperstenen) werd gewonnen.
IkenhiemTelgenkamp Een ikenhiem is een met hoogopgaand eikenhout begroeid perceel naast een boerderij.
InlaagCalamiteuze polder Oplaag Uitlaag Uitslag Kuip Vingerling Een inlaag is het land tussen een zwakke dijk en de nieuwe aangelegde dijk, de inlaagdijk, ter bescherming van het achterland.
Insectenhotel Een insectenhotel of insectenmuur is een bouwsel dat onderdak kan bieden aan allerlei soorten insecten.
Inundatiekom Een inundatiekom is een gebied dat gebruikt wordt voor defensiedoeleinden, in tijden van oorlog of oorlogsgevaar een gebied onder water kan worden gezet.
Jaagpad Een jaagpad is een smal pad langs een vaart of rivier, aangelegd voor mensen en paarden die schuiten moesten voorttrekken.
JachtslotJachthuis Een Jachtslot is de jachtlocatie van edele of hooggeplaatste persoon voor het ontvangen van gezelschappen die voor jachtactiviteiten zijn uitgenodigd.
Jaknikker Een jaknikker is de populaire benaming voor het bovengrondse deel van een pomp die aardolie uit de grond oppompt.
Jeneverbesstruweel Een jeneverbessenstruweel is een struweel met hoofdzakelijk jeneverbesstruiken.
JuunrenneUienren uien, opslag Een Juunrenne is klein bouwwerkje voor het opslaan van uien en sjalotten.
Kade Een kade is een lijnvormige, aarden waterkering van geringe hoogte.
Kalkoven Een kalkoven is een oven waarin kalk wordt gebrand.
Kamp Een kamp is een individuele, blokvormige ontginning, die is omgeven door heggen of houtwallen.
KanaalTocht Vaart Wetering Zeeg Een kanaal is een gegraven waterweg van enige omvang, meestal bestemd voor de scheepvaart.
Kapel Een kapel is een klein gebouwtje in het veld of langs de weg, dat bestemd is als gebedsplaats voor bewoners en passerende reizigers.
KarrenspoorSporenbundel Een karrenspoor is een spoor gevormd door karren in onverharde grond.
Karreveld Een karreveld is een gebied achter een dijk waar klei is afgegraven voor het vormen van die dijk.
KasteelBorg Stins Burcht Slot Steenhuis Havezate Ridderhofstad Een kasteel is een versterkte en verdedigbare woning van een edelman.
KasteelbergMotte Vliedberg Hil Hille Stinswier Hegewier Bolberg Stins Wier Abschnittsmotte Een kasteelberg is een (in ons land meestal kunstmatige) verhoging, waarop in de Middeleeuwen een versterking werd gebouwd. De internationale term voor kasteelberg is motte.
Kasteelruïne Een kasteelruïne is een overblijfsel van een verwoest of vervallen kasteel of een daarop gelijkend bouwwerk.
KazematBunker Een kazemat is een (meestal) betonnen en tot een verdedigingslinie behorende opstellingsplaats voor geschut of mitrailleurs.
Kazerne Een kazerne is een permanent defensiegebouw bedoeld voor de huisvesting van militairen. Soms gebruiken we de term ook voor brandweer of politie.
Kerkburcht Een kerkburcht is een versterking die voornamelijk een kerk met kerkhof omvat.
KerkenpadKerkpad Een kerkenpad is een pad dat in gebieden met verspreide bewoning de kortste verbinding tussen boerderijen en een centraal gelegen kerk vormde.
Kerkhof Een kerkhof is een begraafplaats om of nabij de kerk, wat vroeger de gebruikelijke plaats voor het begraven was. Ook als de kerk intussen verdwenen is, spreken we nog van een kerkhof.
Kiezelkuil Een kiezelkuil is een kuil of geul ontstaan door de kleinschalige winning van kiezelstenen.
kippenhok kip Een kippenhok is een speciaal, meestal houten hok voor kippen, op of nabij het boerenerf.
Kleigroeve En kleigroeve is een groeve waaruit grootschalig klei wordt (werd) gewonnen.
KleiputKleigat kleigat, kleiput Een kleiput is een uitgraving in het landschap ten behoeve van het winnen van rivierklei, al dan niet gevuld met water. Ook wel genoemd: kleigat.
KliendobbeBoerenkoele Kliendobbe Kluunveen Kluinven Een kliendobbe is een ‘wilde’ verveningput of veenplas.
Klokkestoel Een klokkestoel is een stellage van balken waarin een of meer klokken opgehangen zijn.
KloosterAbdij, Sticht, Hospitium Klooster, abdij, stift Een klooster is een gebouw of een samenstel van gebouwen dat dient tot huisvesting van een groep of gemeenschap van mannen of vrouwen die zich uit de wereld heeft teruggetrokken om een godsdienstig leven te leiden.
Kloostertuin Een kloostertuin is een kruidentuin, moestuin en boomgaard gelegen binnen kloostermuren.
KluizenaarshutKluis Hermitage Een kluizenaarshut is een kleine, afgezonderde woning van een kluizenaar.
Kluundel Een kluundel is een ronde of ovale platte vloer, soms met veldkeien bestraat, gebruikt bij het drogen van turf.
KluunveenBoerenkoele Kliendobbe Boerenkuil Kluinven Een kluunveen is een ‘wilde’ verveningput.
Knotboom Een knotboom is een boom waarvan de takken regelmatig worden afgezet op een hoogte van ongeveer twee meter. Vrijwel ieder loofboomsoort kan op deze wijze worden behandeld. Meestal gaat het om soorten als wilg, es, eik, els, populier. Ook lindes, beuken en haagbeuken komen in deze vorm voor.
KoebochtKrocht Veebocht Melkbocht Huftbosje Huftgriend Een koebocht is een met een staketsel of boomgroepen omgeven ruimte in een hoek van het weiland. Ze bestaan veelal uit els, es, wilg en populier en liggen midden tussen de weilanden. Ze werden tevens gebruikt als geriefhoutbosje.
Koetshuis Een koetshuis is een gebouw bij een landhuis of kasteel waar koetsen neergezet worden.
Kogelvanger schietbaan Een kogelvanger is een aarden wal of muur geplaatst om kogels op te vangen.
KolkWaai Weel Gat Wiel Braak Brek Weijert Een kolk is een diepe waterplas, die is ontstaan bij een dijkdoorbraak.
KoloniehuisjeKoloniewoning veenhuizen, kolonie, weldadigheid Een koloniehuisje of koloniewoning is een klein boerderijtje die in de Koloniën van Weldadigheid werden gebouwd om er de (eerste) kolonisten te huisvesten.
KoningswegJachtweg Jachtlaan Prinsenweg Een koningsweg is een weg die tussen 1680 en 1700 is aangelegd op bevel van koning-stadhouder Willem III om Paleis Het Loo te verbinden met zijn Veluwse Jachtgebieden.
Krib stekdam, krib Kribben (hoofd, bol of kop) zijn dwars op de kade gelegde stenen dammetjes. Vroegere werden ze ook toegepast op zeedijken.
Krocht Een krocht is een van origine natuurlijk duindal dat vroeger is gebruikt als akker.
Kromakker Een kromakker is een smalle, gebogen en door greppels begrensde strook land waarop in het verleden akkerbouw heeft plaatsgevonden. De vorm wordt in verband gebracht met het gebruik van zware karploegen getrokken door acht of meer trekdieren. Om het keren te vergemakkelijken begon men reeds op de akker met het voorbereiden van de draai.
Kronkelwaard Een kronkelwaard is een stroomrug binnen de meanders van een rivier met een bultig reliëf.
Kruinig perceel Kruinige percelen zijn grasland- of akkerpercelen op zware kleigrond die ten behoeve van een betere afwatering zijn onderverdeeld in 5-10 langgerekte delen (akkers of meten genaamd) van doorgaans 10-20 m breed die door middel van een bepaalde manier van ploegen een bolle ligging hebben gekregen.
Kruis Een kruis is een figuur gevormd door twee elkaar rechthoekig snijdende balken.
Kruitfabriekbuskruitfabriek Een kruitfabriek is een fabriek voor het maken van kruit.
KussentjesakkerAkkermeet Meet Bolle akker Een kussentjesakker is een akker waarbij het midden van de akker hoger ligt dan de randen.
Kweldam Een kweldam is een dam gelegen aan de binnenzijde van een dijk en is bedoeld om het onder de dijk doorsijpelende kwelwater te keren.
Kwelkade Een kwelkade is een kade die kwelwater moet tegenhouden.
LaanAllée Allee Een laan is een weg die aan beide zijde met één of meer rijen bomen van dezelfde soort is beplant.
Laan - driedubbelAllée Allee Een laan is een weg of pad met aan beide zijden drie rijen bomen.
Laan - dubbeleAllée Allee Een laan is een weg of pad met aan beide zijden twee rijen bomen.
Laan - enkeleAllée Allee Een laan is een weg of pad met aan beide zijden een rij bomen.
LandschapskunstLandart kunst Landschapskunst of ‘Land art’ is een stroming in de beeldende kunst waarbij het landschap lokaal verbouwd of omgevormd wordt met de bedoeling er een kunstzinnig symbolische betekenis aan te geven.
Landscheiding Een landscheiding is de grens tussen twee (laagveen-)ontginningen. Veelal een lage kade waarop bomen groeien.
LandweerLandgraaf Lankerd Grenswal Een landweer is een Laat-Middeleeuwse (vaak veertiende of vijftiende eeuws) met struikgewas (doornenstruiken) begroeide aarden verdedigingswallen.
LegakkerZetakker Zetwal Haag Rib Ril Een legakker is een smalle strook land waarop de turf te drogen werd gezet.
Legge Een legge is een terrein dat is ingericht om valken te vangen.
Leiboom Een leiboom is een boom die tegen een muur, schutting of andere stellage geleid wordt.
Leieleye Leien Een leie is een brede, ondiepe greppel (vaak) ten behoeve van de afwatering van hoger gelegen weides.
Leimuur Een leimuur is een meestal op het zuiden gelegen muur, waarlangs lage fruitbomen worden geleid. De muur houdt de zonnewarmte langer vast en biedt bescherming tegen de wind. Er bestaan verschillende vormen van leimuren.
LoofgangBerceau Een loofgang is een met een loofgewelf overdekt wandelpad.
Loopgraaf Een loopgraaf is een geul of gang in de grond die soldaten beschermt tegen vijandelijk vuur, vaak in een zigzagpatroon.
Luchtwachttoren Een luchtwachttoren is een betonnen observatiepost uit de Koude Oorlog, bedoeld om vijandelijke vliegtuigen waar te nemen.
Lunet Een lunet is een klein halve maanvormige vestingwerk.
Manege Een manege is een besloten plaats waar men kan paardrijden.
MeestoofMeekrapstoof Een meestoof is een gebouw met eesten (verhitte vloeren) waar meekrap werd gedroogd en fijgestampt. Uit deze meekrap werd rode kleurstof gewonnen.
MeetAkkermeet Bolle akker Kussentjesakker Een meet is een akker waarbij het midden van de akker hoger ligt dan de randen.
Meetstoel Een meetstoel is een meetopstelling voor landmeters bij het vastleggen van het vaarten- en wegenpatroon van het nieuwe land.
MeilerHoutskoolmeiler Een meiler is een stapel hout afgedekt met grond bedoeld om houtskool te winnen.
Mijn Een mijn is een meestal onderaardse plaats waaruit metaal, steenkool, edelgesteente enz. wordt opgegraven
MijnbergAfvalberg Terril Een mijnberg is een storthoop van afval gesteente, het resultaat van de steenkolenwinning.
Mijnschacht Een mijnschacht is een rechtstandige opening of put waardoor men in een mijn afdaalt.
Mijnzetel Een mijnzetel is het hoofdgebouw van een (kolen)mijn.
Militair werk In het Nederlandse landschap treffen we verspreid vele militaire werken aan uit verschillende perioden. Naast de elders beschreven oudere werken zoals vliedbergen, kasteelbergen, forten, schansen, kazematten en verboden kringen bestaat nog een grote variëteit aan andere werken die her en der in het landschap kunnen worden aangetroffen.
Molenberg Een molenberg is een opgeworpen verhoging waarop een windmolen staat (stond).
Molengang Een molengang is een groep molens op een rij die als taak hadden een meer droog te malen en droogmakerijen droog te houden.
MolenvijverWijerd Kouk Een molenvijver is een direct stroomopwaarts van de molen gelegen waterreservoir.
Muraltmuur Een muraltmuur is een muur van betonnen systeemelementen op de kruin van een dijk, met als doel deze op eenvoudige wijze te verhogen.
Napoleonsweg Een napoleonsweg is een weg aangelegd als onderdeel van een plan van Napoleon Bonaparte om delen van zijn rijk door brede wegen met Parijs te verbinden.
Nis Een nis is een brug of vlonder tussen weilanden
ObeliskGedenknaald Pronknaald Een obelisk is een hoge, vrijstaande zuil die van boven smaller is dan beneden, en die aan de bovenzijde uitloopt in een piramidevorm.
Omgracht huisMoated site Een omgracht huis is, in het bijzonder, een laatmiddeleeuws huis met een weerbaar uiterlijk.
Onderduikershol Een onderduikershol is een kuil die heeft gediend als verstopplek/onderduikplek.
Ooievaarsnest ooievaarsnest Een ooievaarsnest is een hoge paal, met daarop een rond platform waarop ooievaars een nest kunnen bouwen.
OprelStoep Een oprel is een oprit van een boerderij naar een dijk in het rivierengebied.
Opvaart Een opvaart is een verbindingswater tussen de boerderij en de doorgaande waterweg.
OranjerieWintertuin Een oranjerie is oorspronkelijk een kas of bijgebouw, waarin 's winters vorstgevoelige oranjebomen (kuipplanten) werden ondergebracht.
OssenwegOssengang Een ossenweg is een weg rondom een terp of wierde.
Overlaat Een overlaat is een verlaagd gedeelte in een dijk (of andere waterkering), waarover het water van een rivier (of een meer of de zee), bij hoge waterstanden kan afvloeien.
OverstapjeVeerooster Stegel Een overstapje is een inrichting voor voetgangers om een raster te kunnen passeren.
OvertoomOverhaal Een overtoom is een inrichting om niet al te grote schepen over een dijk te trekken met behulp van een kaapstander of een windas.
Overtuin Een overtuin is een tuin die van de woning is gescheiden door een weg.
Paardenpaadje Een paardenpaadje is een smal pad gemaakt van klinkers waar een paard over kan lopen, maar waar de wielen van de wagen er naast lopen.
Peilbuis Een peilbuis is een buis die in de bodem geplaatst wordt met als doel de stijging van het grondwater in de gaten te houden of voor de bewaking van de kwaliteit en hoeveelheid van dit grondwater.
Peilmerksteen Een peilmerksteen is een steen die dient als referentiepunt door de exact ingemeten hoogte vast te leggen.
Peilschaal Een peilschaal is een maatlat, voorzien van een indeling in centimeters, waarop de waterstand ten opzichte van N.A.P. kan worden afgelezen.
Peilsteen Een peilsteen is een steen die de afgesproken maximale waterstanden markeert.
Pestbosje Een pestbosje is een klein, met bomen begroeid stuk land waarin dieren zijn begraven die aan een besmettelijke ziekte zijn bezweken.
PetgatTrekgat Weer Pet Een petgat is een water dat is ontstaan door het uitbaggeren van veen.
Pinetum Een arboretum is een botanische tuin, waarin op systematische wijze naaldbomen zijn verzameld, voor de wetenschap of als verzamelobject.
PingoruïneDobbe Poel Pingoruïne Een pingoruïne is een terreinverlaging die na een ijstijd ontstaat door het smelten va een in de ondergrond aanwezige ijsmassa.
PlaggenhutSpitkeet Een plaggenhut is een hut gemaakt van plaggen.
Pleats Een pleats is een vrijstaande boerderij.
PlofsluisKeersluis Een plofsluis is een inundatiesluis, waaroverheen een grote betonnen zandbak is gebouwd. Door de bodem van de bak op te blazen werd het stortmateriaal in het kanaal gedeponeerd, dat daardoor werd afgesloten voor scheepvaart.
PoelWed Plomperd Vaete Drenkplaats Stompt Zoel Zoepgat Zuipersgat Schaapsstelle Stoup Waterrem Maar Bro Een poel is een natuurlijk of gegraven laagte om over water voor het vee te kunnen beschikken.
PolGrenspol Een pol is een bult, vaak gemaakt van plaggen, die gebruikt werd om een grens aan te geven in het landschap.
Poldermolen De poldermolen is een windmolen gebouwd om water omhoog te brengen.
Pomp Een pomp is een werktuig om drinkwater uit de ondergrond naar de oppervlakte te pompen.
Populierenbosje Een populierenbosje is een terrein of wegberm die beplant is met een monocultuur van populieren.
Postweg Een postweg is een weg die onderdeel uitmaakten van het wegennetwerk van de Koninklijke Nederlandse Paardenposterijen.
Potstal Een potstal is een stal met een verdiept gedeelte waarin mest, vermengd met plaggen, zand en/of strooisel, werd bewaard.
Provinciaal ziekenhuis Een provinciaal ziekenhuis was een psychiatrisch ziekenhuis. Deze ziekenhuizen werden door de provincie bekostigd en ingericht.
PutWaterput Een put is een geslagen gat om drinkwater te leveren op plaatsen waar geen waterleiding aanwezig is.
Rabatrabatten greppel Rabatten zijn langwerpige ophogingen die tussen greppels liggen. De grond die uit de greppels afkomstig is werd gebruikt om het rabat mee op te hogen. Rabatten komen voor in bossen.
Recreatieheuvel berg, heuvel, recreatie Een recreatieheuvel is een kunstmatig, vaak oorspronkelijk door afval, opgeworpen heuvel voor recreatieve doeleinden en sportbeoefening.
RedouteRonduit Een redoute is een eenvoudig, rechthoekig, gesloten veldwerk met aarden wal, al of niet van een natte gracht voorzien.
Retentiebekken Een retentiebekken is een opvangmogelijkheid voor overtollig water.
Rietlandje Een rietlandje is een laaggelegen terreine met een hoge grondwaterstand waar riet de meest dominante plant is.
Rijsdam Een rijsdam is een dam gemaakt van rijshout.
RingdijkOmringdijk De ringdijk is een dijk rondom een bemalen stuk land.
RingwalburchtVluchtburcht Ringwalfort Ringwalburg Belvedère Een ringwalburcht is een vroegmiddeleeuwse verdedigingsburcht, meestal bestaand uit een aarden wal met daaromheen een gracht, al dan niet droog.
Rivierdijk Een rivierdijk is een opgeworpen wallichaam, dat het land tegen het rivierwater moet beschermen.
RollenpaalJaagpaal Rollepaal Een rollenpaal is een paal die stond bij bochten van kanalen of op een havenhoofd, waarlangs de treklijn van schepen wordt geleid om die schepen de bocht te laten nemen.
Rond perceel Een rond perceel is een landbouwkundig experiment, waarbij men de ploeg niet steeds behoefde te keren. 'Cirkels van Jannink' in Mander.
Rondeel Een rondeel is een cirkelvormige aanleg in de geometrische tuinarchitectuur, dikwijls centraal gelegen.
Rosarium Een rosarium is een collectietuin met levende rozen in zo veel mogelijk soorten en cultivars.
Ruïne Een ruïne is een overblijfsel van een verwoest of door ouderdom vervallen gebouw.
S-vormige akker Een S-vormige akker is een smalle, -in tegengestelde richting- gebogen en door greppels begrensde strook land waarop in het verleden akkerbouw heeft plaatsgevonden.
SchaapskooiSchapenschot Een schaapskooi is een schapenstal, waarin geen grup aanwezig is, en waarin de mest gedurende heel de stalperiode niet wordt verwijderd.
Schachttoren Een schachttoren is het bovengrondse deel van een liftschacht, meestal behorende bij een (steenkool)mijn.
Schandpaal Een schandpaal is een op een voetstuk opgerichte paal of zuil, waaraan van overheidswege een wetsovertreder werd gekluisterd en tentoongesteld aan de bevolking.
Schans schans Een schans is een verdedigingswerk dat bestaat uit aarden wallen in de vorm van een gebastioneerde vestingwal in een vier-, vijf- of zeshoek.
Schapenboet schapenboet, schaapsboet, schaapskooi Een schapenboet is een Texels gebouw dat gebruikt wordt als noodstal en opslagruimte voor hooi en andere materialen. Daarnaast vinden schapen er beschutting bij guur weer en bieden ze ooien een plaats om te lammeren.
SchenkeldijkSchinkeldijk Een schenkeldijk is een dijk die twee dijken met elkaar verbindt.
Schietbaan Een schietbaan is een terrein dat is ingericht voor het schieten naar een doel.
SchijnvliegveldDummy vliegveld dummyvliegveld Een schijnvliegveld is een terrein wat is ingericht om te lijken op een functionerend vliegveld, zonder dit daadwerkelijk te zijn.
ScholtenboerderijScholtenhuis Schultenboerderij scholte, scholtengoed, schultenboerderij, schultenhuis, scholteboerderij Een scholtenboerderij is een van oorsprong horige boerderij met een zekere welstand en status.
Schouwpad Een schouwpad is een pad langs bijvoorbeld een watergang. Medewerkers van een waterschap voeren de schouw uit, zij inspecteren een dijk, sluis, watergang of ander object. Hiervoor zijn de speciale schouwpaden gemaakt.
SchurvelingSchurvelienk De schurveling is een benaming voor begroeide dammen tussen geëgaliseerde stukken duingrond op het eiland Goeree-Overflakkee.
SchutsluisVerlaat Vallaat Sas Een schutsluis maakt het scheepvaartverkeer tussen twee wateren met een verschillend waterpeil mogelijk.
SieneDuinbeek / Duinrel Een sien of siene is een natuurlijke of gegraven watergang in een duingebied waarmee (overtollig) water uit de duinen versneld kon worden afgevoerd, soms met de bedoeling het water buiten het duingebied te gebruiken voor het besproeien van akkers.
SlangenmuurSlangemuur Slingermuur Zige-zage Crinkle crankle Mur à retranchement Een slangenmuur is een benaming voor een muur die in de lengterichting een op een bewegende slang gelijkende kronkellijn beschrijft.
SlaperdijkSlaper Een slaperdijk is een binnendijk die geen dienst heeft zolang de wakerdijk het water keert, vanaf het water gezien de tweede in het rijtje waker - slaper - dromer.
Sloot Een sloot is een gegraven water van maximaal zes à acht meter breed, dat dient om het overtollig water af te voeren.
Slufter Slufter, duin, zee Een slufter is een open verbinding van het land met de zee, zonder dijken of duinen, het getij vrij spel heeft en het land tot zekere grenzen kan binnendringen.
Sluis Een sluis is een inrichting waardoor twee wateren ter weerszijden daarvan met elkaar in verbinding kunnen worden gebracht of juist van elkaar kunnen worden gescheiden.
SnijgriendHakgriend Snijgriend is een cultuurvegetatie die hoofdzakelijk bestaat uit verschillende soorten wilg, die jaarlijks wordt afgesneden.Eenjarig snijgriend werd gebruikt als vlechtteen voor manden, en als bindhout.
Spaartelgenbos Een spaartelgenbos is een bos waarbij men per stobbe één loot (of stam) heeft gespaard om deze te laten doorgroeien tot een opgaande boom.
Spieker Een spieker is een opslagplaats voor geoogste producten.
Spoorbaan Een spoorbaan is het voormalig tracé van een tram- of spoorlijn.
Spoorkolk Een spoorkolk is een graven poel die diende voor de watervoorziening van stoomketels van stoomtreinen.
SprengSprang Sprengbeek Sprengenbeek Een spreng is een door de mens beïnvloede beekloop en oorsprong.
Sprengkop Een sprengkop is een gegraven bron waar grondwater uittreedt en de sprengbeek voedt.
Stadspoortwaterpoort Een stadspoort is een doorgang in de stadsmuur van Middeleeuwse steden.
State Een state is een complex van woonhuis, bijgebouwen, boerderijen en stallen dat zich heeft ontwikkeld uit een Friese burcht.
SteenfabriekSteenoven, Steenbakkerij, Steenplaats Een steenfabriek is een oven om klei te bakken tot (bak)stenen.
Steenkoolmijn Een steenkoolmijn is een meestal onderaardse plaats waaruit steenkool wordt opgegraven
Steenvoorde Een steenvoorde is een natuurlijke ondiepte van een rivier/beek met steen verhard, waarlangs men de overkant van de rivier/beek bereikte en verder reisde over de weg.
StelbergSchaapsstelle Stelle Stomp Een stelberg is de Zeeuwse benaming voor een op de gorzen of slikken kunstmatig opgeworpen hoogte, waarop de herder bij hoge vloed met zijn schapen een toevlucht kon vinden.
SterrenbosSterrebos Een sterrenbos is een bos dat doorsneden wordt door straalsgewijze van een middelpunt uitgaande lanen.
StinsSteenhuis Borg Een steenhuis is een versterkte plaats in de middeleeuwen in de vorm van een toren, dikwijls gelegen op een omgrachte verhoging; ter vedediging van een of meer families die soms elders woonden.
StoepTrottoir Waterstoep Spronk Een stoep is een geplaveide, soms door een hekje omgeven ruimte voor een huis.
StrekdamParallelwerk Krib Krebbe Bat Een strekdam is een dam in een rivier die in de strekking (richting) van de stroom is aangelegd.
StrubbenStrubbenbos, Strubbel strub, strubben, strubbenbos Strubben zijn historische eikenbossen met verspreid staande groepjes bomen met sterk kronkelige stammen.
Stuifdijk Een stuifdijk is een dijk van opgestoven zand die diende om een gebied te vrijwaren van zand.
Suikerfabriek fabriek In een suikerfabriek wordt suiker gewonnen uit suikerbieten.
Tabaksland Tabaksland is land waarop de tabaksplant wordt geteelt.
Tabaksschuur Een tabaksschuur is een lange, met pannen zonder dokken gedekte en van vele luiken voorziene schuur. Van binnen bevat de schuur latwerk (de zogenaamde hangen) waarop tabaksbladeren, aan spijlen geregen, gedroogd werden.
Tafelberg Een tafelberg is een kunstmatig opgeworpen heuvel waar verschillende functies aan toegekend zijn.
Takkenhoop Een broeihoop is een hoop gemaakt van snoei- en ander takhout, bedoeld als nest-, voedsel-, voortplantings- of schuilplaats voor dieren.
TankgrachtAnti-tankgracht Een tankgracht is een gracht met zeer steile taluds of verticale wanden, en van zodanige diepte dat deze niet door tanks en andere voertuigen kan worden overschreden.
TankmuurAnti-tankmuur Een tankmuur is een betonnen muur van zodanige hoogte en zwaarte dat deze niet door tanks kan worden overschreden.
TerpWierde Pol Werf Wierd Een terp is een door de mens opgeworpen woon- of vluchtheuvel ter bescherming tegen hoge waterstanden.
TheekoepelLusthuisje Theehuisje Lustprieel Prieel Een theekoepel is een klein, meestal rechthoekig, zes- of achthoekig huisje met een tent-, koepel-, of zadeldak, dat geplaatst is in de hoek van een tuin van een buitenplaats of groot stadshuis.
TichelputTichelgat Een tichelput is een gat ontstaan door de winning van klei voor het bakken van steen.
Tichelwerk Steenoven, Steenfabriek, Tichelput Een tichelwerk is een plek waar zowel klei gewonnen, verzameld en gebakkens werd voor de productie van grofkeramiek.
Tiendweg De tiendweg is een kade in het het veenweidegebied en in het rivierengebied.
Til Een til is een brug.
TjaskerPaaltjasker boktjasker Een tjasker is een klein type poldermolen voor het bemalen van kleine percelen land.
TochtNetsteede Een tocht is een open plek in het bos die speciaal is gekapt om vangnetten op te hangen ten behoeve van de jacht op houtsnippen.
Tolhek Een tolhek is een hek dat de weg versperde, zodat men tol kon vragen voor de doortocht.
TolhuisTolgaarderswoning Een tolhuis is een huis waar tol werd geheven.
Torenfort Een torenfort is een twee of drie verdiepingen hoge toren van zwaar metselwerk, omgeven door wallen en gracht (midden 19e eeuw).
TraTraai Brandtra Een tra is een weg rond of door een malebos. Tra’s waren bestemd om hout afkomstig uit het bos te kunnen afvoeren.
TravaljeHoefstal Een travalje is een permanente of tijdelijke, open stal, waarin een hoefsmid het paard vastzet dat hij wil beslaan.
Trekvaart Een trekvaart is een vaart die in de zeventiende eeuw speciaal voor passagiersvervoer werd aangelegd of aangepast.
TuinTuun Een tuin is oorspronkelijk de omheining van een akkertje met takken van de wilg en hazelaar, later ging de benaming van de omheining over op het omsloten terrein en kreeg het de betekenis van een afgesloten stuk grond waar groente, siergewassen en kruiden werden verbouwd.
TurfvaartWijk Mond Deep Veenwijk Een turfvaart is een gegraven kanaal in een turfwinningsgebied, ter ontwatering van het veen en als transportweg voor de afvoer van de turf.
Tuunwal Een tuunwal is een onbegroeide wal van graszoden.
UithofVoorwerk, Abdijhoeve, Grangium klooster, voorwerk, abdijhoeve, monnikenhuis, grangium Een uithof is een grote kloosterboerderij van waaruit de landerijen die aan een kloosterorde toebehoorden, werden bewerkt en beheerd.
UitwateringssluisSpuisluis Zijl Zyl Siel Een uitwateringssluis is een sluis die bij eb water kan lossen en bij vloed wordt gesloten.
Urnenveld Een urnenveld is een groep kleine grafheuvels die dicht bij elkaar liggen. Per heuvel werden de resten van één persoon bijgezet.
Veedrinkpoel Een veedrinkpoel is een gegraven poel aangelegd om vee van drinkwater te voorzien.
VeenbaanPeelbaan Zandbaan Een veenbaan is een ontsluitingsweg in een hoogveengebied, aangelegd door aan weerszijden ontwateringsgreppels te graven al of niet met zand opgehoogd, die breed genoeg is om met paard en wagen te berijden en bedoeld is als basis voor een kleinschalige turfwinning en als afvoerweg voor de gewonnen turf.
Veenplas Een veenplas is een plas die ontstaan is door een combinatie veenwinning en afkalven van grond.
Veenschuur Een veenschuur was een schuur waarin men gestoken turf te drogen legde.
Veenstroom Een veenstroom is een voormalige natuurlijke waterloop in een veengebied.
VeerVeerpont Pont Veer Een veerboot, of veerpont, ook pont of veer genoemd, is een vaartuig dat een verbinding onderhoudt.
Veerbel Een veerbel is een houten paal met bel, bedoeld om de veerman een signaal te geven.
Veerdam Een veerdam is een dam die bij hoog water dient met droge voeten de veerboot te kunnen bereiken. Vaak leidt een veerdam van de winterdijk, door de uiterwaard, naar het veer.
Veerooster Een veerooster bestaat uit een aantal staven of balkjes die aangebracht zijn boven een kuil in wegen of paden die toegang geven tot weilanden, bosgebieden of kerkhoven. Mensen hebben zo gemakkelijk toegang, terwijl het vee of wild het betreffende perceel niet betreden of kan verlaten.
VeerstoepVeerstal Een veerstoep is een naar de rivier aflopende weg, waar een veerpont aanlegt.
Veeschans schans Een veeschans is een versterking die is aangelegd om in tijden van nood onderdak te bieden aan bewoners en veestapel van een naburig dorp.
Veldschans schans Een veldschans is een versterking die is aangelegd om in tijden van nood onderdak te bieden aan bewoners en veestapel van een naburig dorp.
VenDobbe Veentje Fles Een ven is een laagte op de pleistocene zandgronden (vroeger vooral in heidevelden), rond of langgerekt, gevuld met voedselarm water. De meeste vennen hebben een ondoorlatende bodem.
Verboden kring Een verboden kring is een zone rond fortificatie die zoveel mogelijk werd vrijgehouden van bebouwing.
Verkeersregelhuisje Een verkeersregelhuisje is een verhoogd gebouwtje dat werd gebruikt bij het regelen van het openbaarvervoer en het bedienen van stoplichten.
Vinkenbaan Een vinkenbaan is een al dan niet permanente inrichting om zangvogels mee te vangen.
Vinkershuisje Een vinkershuisje is een klein gebouwtje bij een op een vinkenbaar.
Vistrap Een vistrap is een waterbouwkundig kunstwerk dat dient om vis toegang te geven tot een door een dijk of stuw ontoegankelijk geworden achterland.
VisvijverVivarium Een visvijver is een aangelegde vijver, bedoeld voor de kweek en bewaren van eetbare vis.
Visweer vis, visserij, weer Een visweer is een V-vormige constructie van rijen lange houten staken (de vleuken) met in de punt een fuik. Die constructie kan tot een kilometer lang zijn.
Vliedberg Een vliedberg is een kunstmatige hoogte die oorspronkelijk bedoeld was als vluchtplaats bij overstroming, maar vooral toch een functie heeft gehad als mottekasteel.
Vloedgraaf Een vloedgraaf is een grotendeels gegraven waterloop, bedoeld om overtollig water te kunnen afvoeren.
Vloeiweide weiland, landbouw, Een vloeiweide is grasland dat periodiek bevloeid wordt met water uit beken of kanalen, en daarbij oppervlakkig wordt geïnfiltreerd.
Vluchtheuvel Een vluchtheuvel is een tijdelijk toevluchtsoord bij overstromingen.
Voetpad Een voetpad is een pad speciaal aangelegd voor voetgangers.
Volièrevogelhuis Een volière is een ruime kooi waarin (sier)vogels en/of vlinders gehouden kunnen worden zonder de mogelijkheid tot ontsnappen.
Voorde Een voorde is een natuurlijke ondiepte op de kruising van een rivier/beek en een weg waarlangs men de overkant van de rivier/beek bereikte.
Voormalig eiland Een voormalig eiland is een stuk land wat door externe oorzaken geen eiland meer is.
Vuurtoren Een vuurtoren is een aan de kust geplaatste toren waarop een licht is aangebracht voor de orientatie van schepen op zee.
WaaiWiel Weel Gat Kolk Braak Brek Weijert Een waai is een diepe waterplas, die is ontstaan bij een dijkdoorbraak.
Waaiersluis Een waaiersluis is een sluis voorzien van waaierdeur.
WakerdijkWaker Een wakerdijk is een dijk met een waterkerende functie, vanaf het water gerekend de eerste in het rijtje waker - slaper - dromer.
Warande Een warande is een besloten jachtterrein, doorgaans eigendom van voorname famillies.
Waterburcht Een waterburcht of waterkasteel is een type kasteel welke veel voorkomt in Nederland.
Watermolen Een watermolen is een molen die door de kracht van water wordt aangedreven.
Watertoren Een watertoren is een toren waarin men gezuiverd water oppompt, zodat voldoende druk op het waterleidingnet komt te staan.
Waterval Een waterval is een plaats waar het water van een rivier of beekje van een bepaalde hoogte of helling naar beneden stroomt.
Wüstung Een wüstung is een door mensen verlaten nederzetting .
Weegbrug Een weegbrug is een inrichting waarmee het gewicht van de lading van voertuigen kan worden bepaald.
WeelWaai Wiel Gat Kolk Braak Brek Weijert Een weel is een diepe waterplas, die is ontstaan bij een dijkdoorbraak.
Weg Een weg is een smalle strook grond, gebruikt en geschikt gemaakt voor het verkeer.
Wegkruis Een kruis is gevormd door twee balken die elkaar snijden onder een rechte hoek.
Wensboom Een wensboom is een boom die volgens het volksgeloof wensen kan doen uitkomen.
Wetering Een wetering is een natuurlijke of aangelegde (meestal langgestrekte) waterloop.
WielWaai Weel Gat Kolk Braak Brek Weijert Een wiel is een diepe waterplas, die is ontstaan bij een dijkdoorbraak.
Wijk Een wijk is een vaart in een hoogveengebied, gegraven om turf naar de hoofdvaart te vervoeren.
Wildpark Een wildpark is een omheind jachtgebied.
WildweideVoederakker Een wildweide is een open plek in het bos waar wild wordt bijgevoerd.
Windmolen Peperbus; Doofpot Een windmolen is een molen die door de wind wordt aangedreven.
Winterdijk Een winterdijk is een dijk die zo hoog en zwaar is dat hij in staat is de hoogste vloeden te keren.
WintertuinOranjerie Een wintertuin is een kas of serre waarin niet-winterharde planten 's winters zodanig zijn opgesteld dat men ervan kan genieten.
Wissel Een wissel is een constructie in een spoorweg om een trein, metro of tram naar een ander spoor te leiden.
WoontorenDonjon Een woontoren is een klein woonhuis met drie tot vijf verdiepingen. De meeste woontorens hebben een vierkante plattegrond. De oudste woontorens waren van hout, later waren ze over het algemeen van steen. De woontorens uit de twaalfde en dertiende eeuw waren verdedigbaar, met de jongere voorbeelden was dat niet meer het geval.
Zaagkuil Een zaagkuil is een eén à twee meter diepe kuil waar hout overheen werd gelegd om gezaagd te worden.
ZandgatZandput Zandwinput Zuigput Zandkuil Zandplas Een zandgat, zandput, zandwinput of grindgat is een met water gevulde uitgraving ten behoeve van de zand- en grindwinning.
ZandhegStuifwal Zandgraaf Zandkrib Een zandheg is een aarden wal opgeworpen om landbouwgebieden en dorpen te beschermen tegen het stuivende zand. Door zandinvang door de begroeiing van bomen zijn de wallen vaak meters hoog geworden.
ZandvaartZanderijvaart Een zandvaart is een gegraven watergang die diende als transportkanaal voor de zandafvoer.
Zandverstuiving Een zandverstuiving is een onbegroeide vlakte waar zand stuift.
ZandwalHoagte Een zandwal is een vrij hoge en brede aarden wal tussen relatief kleine akkertjes.
Zeedijk Een zeedijk is een dijk die direct grenst aan de zee en het achterliggende land tegen overstromingen door de zee moet beschermen
ZouthuisjeHondenhok Een zouthuisje is een op een hondenhok gelijkend bouwwerk waarin een mobiele zoutboorinstallatie staat opgesteld met als doel het winnen van zout.
Zouttoren Een zouttoren is een inrichting om zout uit de ondergrond te halen.
Zwaaikom Een zwaaikom is een keerruimte voor schepen in vaarten en kanalen.
Zwaluwtil Een zwaluwtil is een klein gebouwtje hoog boven de grond waaronder nestruimtes gemaakt zijn voor zwaluwen.
ZwerfsteenZwerfkei Een zwerfsteen is een grote kei, die tijdens de ijstijden (met name tijdens het Saalien) vanuit Scandinavië is meegevoerd door gletsjers.
Jachtslot
Alternatieve namen:
Jachthuis.
| Functie: | Bestuur |
| Ouderdom: | Volle en Late Middeleeuwen (1000-1500) |
Omschrijving:
Een Jachtslot is de jachtlocatie van edele of hooggeplaatste persoon voor het ontvangen van gezelschappen die voor jachtactiviteiten zijn uitgenodigd.
Ontstaan en functie:
Jachtsloten komen in Nederland al sinds de Middeleeuwen voor en sindsdien gedurende een lange periode aangelegd. Een voorbeeld van een vroeg jachtslot is Haanwijk in Halder (1306). Eén van de bekendste jachtsloten is van een meer recente periode, namelijk jachthuis St-Hubertus in het Nationaal Park De Hoge Veluwe (1920).
Ligging en streeknamen:
Jachtsloten komen vrijwel altijd voor nabij bosrijke gebieden waar ook gejaagd kon worden.
Literatuurverwijzing:
Inventarisatie leesteken
Laden...
Foto's
Jachthuis Sint-Hubertus in het Nationaal Park De Hoge Veluwe © Nanette de Jong, RCE
Verspreiding
Zuid-Limburgs heuvellandschap
Noordelijk keileem- en dekzandlandschap
Centraal stuwwal- en dekzandlandschap
Oostelijk stuwwal- en dekzandlandschap
Zuidelijk dekzandlandschap
Rivierenlandschap
Noord-Nederlands zeekleilandschap
Zuidwest-Nederlands zeekleilandschap
West-Nederlands veenontginningslandschap
Noord-Nederlands veenontginningslandschap
Veenkoloniaal landschap en Hoogveenlandschap
Droogmakerijlandschap
IJsselmeerpolderlandschap
Strandwal- en duinenlandschap