Functie: | Infrastructuur |
Ouderdom: | Moderne Tijd (1800-1945) |
Een napoleonsweg is een weg aangelegd als onderdeel van een plan van Napoleon Bonaparte om delen van zijn rijk door brede wegen met Parijs te verbinden.
Rond 1800 kende ons land zo’n 150 kilometer straatweg. Keizer Napoleon Bonaparte bezocht in 1811 het bij Frankrijk ingelijfde Nederland en gaf opdracht tot de aanleg van een wegenstelsel naar Frans voorbeeld. Als uitgangspunt dienden bestaande verbindingen. Indien wenselijk werden tracés verkort. Er zou een netwerk van verharde wegen tot stand worden gebracht op basis van een indeling in drie historische wegen 6 klassen en een doorlopende nummering. Parijs lag als een spin in dit web. De 28 rijkswegen van de hoogste klasse liepen naar de hoofdstad van het keizerrijk.
In de praktijk is er weinig van het stelsel tot uitvoering gekomen. Wel zijn er deeltrajecten aangelegd en bestaande wegen verbeterd. Een voorbeeld is de verbinding tussen Gorinchem en Vianen, met een nieuw, lijnrecht tracé tussen Lexmond en Helsdingen, waarmee een geringe verkorting van de route werd bereikt. De breedte van de weg bedroeg tien meter: een rijweg van vier meter met aan weerszijden een beplante berm van drie meter. Onder Napoleon werden ook de wegen van Sluis naar Breskens en het traject Steenbergen-Willemstad in de rijksweg van Antwerpen naar Haarlem aangelegd. De Napoleonsbaan van Venlo naar Ittervoort, de huidige N273, is in 1811 ontworpen. Direct daarna is een begin gemaakt met de uitvoering als grindweg. De voltooiing als straatweg liet op zich wachten tot na het midden van de negentiende eeuw.
Ons land telde aan het eind van de Franse tijd zo’n 450 kilometer straatweg – een verdrievoudiging in ongeveer vijftien jaar. Het negentiende-eeuwse rijkswegennet in ons land is de basis van onze huidige verkeersinfrastructuur. Inmiddels zijn de meeste wegen gedeclasseerd tot provinciale of lokale wegen. Een ander deel is verbreed tot moderne autowegen. Veel trajecten zijn nog herkenbaar, maar het profiel en de bestrating zijn sterk gewijzigd. Een goed bewaard relict van een weg uit de Franse tijd ligt in het beschermde dorpsgezicht Oegstgeest Wilhelminapark en Endegeest: een met klinkers bestraat en hoog beplant deel van de route van Den Haag naar Haarlem. In Den Haag is een deel van deze beklinkerde weg bewaard gebleven nabij Huis ten Bosch.
(voormalige) Napoleonswegen treffen we voornamelijk in zuid Nederland aan.