Functie: | Delfstofwinning |
Ouderdom: | Nieuwste Tijd (1945-heden) |
Een jaknikker is de populaire benaming voor het bovengrondse deel van een pomp die aardolie uit de grond oppompt.
Nadat met behulp van een boortoren een oliebron is aangeboord, wordt de leiding naar de bron aangesloten op een dompelpomp. Deze pomp bevindt zich diep onder de grond, in de op te pompen olie. De pomp wordt aangedreven door een bovengronds geplaatste elektromotor. De jaknikker verzorgt de mechanische overbrenging naar de zuiger in de ondergrondse pomp.
In Nederland waren van 1948 tot 1996 bij Schoonebeek in Drenthe en in Zuid-Holland jaknikkers van de Nederlandse Aardolie Maatschappij actief. De laatste jaknikkers die in Nederland nog in bedrijf waren, stonden in Zuid-Holland waar uit het Rijswijkse olieveld nog wat olie werd gewonnen en bij Rotterdam-Schiebroek. In 2013 zijn deze uit bedrijf gehaald. Ook bij Schoonebeek zijn nog enkele jaknikkers te zien, maar deze zijn niet meer in werking of staan net over de grens in Duitsland.Vanwege de hoge olieprijs is het rendabel sommige Nederlandse olievelden met vernieuwde technieken opnieuw te gaan exploiteren. Bij Schoonebeek is men daar in 2010 met behulp van stoominjectie mee begonnen. Bij deze manier van winning worden geen jaknikkers meer gebruikt. Wel staan er 15 meter hoge moderne pompen in het veld. De olie uit het Schoonebekerveld zal niet zoals voorheen naar Pernis vervoerd worden, maar per pijpleiding naar de 50 km verderop gelegen BP-raffinaderij bij het Duitse Lingen.